Rozwód - w pytaniach i odpowiedziach

Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w 2018 roku zawarto w Polsce 192,4 tys. małżeństw, a w tym samym okresie odnotowano 62,8 tys. rozwodów. Średnio 30% małżeństw zawieranych w Polsce kończy się rozwodem. Za przyczynę rozwodów podaje się głównie niezgodność charakterów, a pozew składają najczęściej kobiety. W 2017 roku Poznań znalazł się na drugim miejscu w skali kraju pod względem ilości rozwodów.

Zawarcie małżeństwa to niezaprzeczalnie daleko idące skutki prawne, niechybnie przypominające zawarcie umowy. Rozwiązanie jej jest oczywiście możliwe, jednak sam rozwód pozostaje procesem trudnym emocjonalnie, często skomplikowanym - stąd zasięgnięcie profesjonalnej pomocy prawnej umożliwia sprawne i rzetelne poprowadzenie sprawy do końca.

Co to jest rozwód?

Rozwód jest prawnym zakończeniem związku małżeńskiego na drodze sądowej. Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 56 §1 zakłada możliwość żądania rozwodu przez każdego z małżonków w okolicznościach, w których nastąpił między nimi trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego.

Kiedy sąd orzeka o rozwodzie?

W obowiązującym porządku prawnym nie ma wskazanego katalogu ważnych przyczyn dopuszczających orzekanie o rozwiązaniu małżeństwa. Ustawodawca wychodzi z założenia, że jeżeli nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego to musiały istnieć istotne przesłanki faktyczne, które do tego rozkładu doprowadziły. To właśnie rolą sądu w toku postępowania jest stwierdzenie istnienia wskazanego rozkładu pożycia małżeńskiego oraz ustalenie powodów, które się do niego przyczyniły. Doktryna i orzecznictwo interpretują zupełny rozkład pożycia jako zerwanie wszystkich więzi jakie łączą małżonków. Wśród tych więzi wyróżnia się: więź uczuciową, więź fizyczną, więź gospodarczą.

Kiedy sąd NIE orzeknie o rozwodzie?

W art. 56 §2 i §3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazane zostały negatywne przesłanki rozwodu, uniemożliwiające jego orzeczenie - nawet pomimo trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Rozwód nie jest dopuszczalny w następujących sytuacjach:

• jeżeli wskutek rozwodu ucierpiałoby dobro wspólnych małoletnich dzieci;
• jeżeli rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia (chyba że drugi małżonek wyrazi na to zgodę);
• jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Do jakiego sądu należy wnieść pozew o rozwód?

Pozew o rozwód składa się w sądzie okręgowym właściwym ze względu na ostatnie wspólne miejsce zamieszkania małżonków, jeżeli chociaż jeden z nich wciąż w tym okręgu zamieszkuje. W przeciwnym razem konieczne będzie złożenie pozwu w sądzie okręgowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli określenie tego miejsca jest niemożliwe - właściwym ze względu na miejsce zamieszkania strony powodowej.

Mieszkając na terenie Poznania lub okolic, właściwym będzie Sąd Okręgowy w Poznaniu, znajdujący się na ul. Stanisława Hejmowskiego 2. Tym samym osoby z Poznania, powiatu poznańskiego i okolicznych gmin zlecając sprawę do Adwokat Poznań będą reprezentowani przed Sądem Okręgowym w Poznaniu.

Ile kosztuje rozwód?

Opłata sądowa od wniesienia pozwu o rozwód wynosi 600 zł. Jeżeli małżonkowie żądają podziału majątku wspólnego to muszą uiścić opłatę, uzależnioną od tego czy projekt sposobu podziału majątku jest sporny (1000 zł) czy zgodny (300 zł). Pozostałe koszty uzależnione są od wielu czynników m.in. stopnia zawiłości sprawy, zakresu postępowania dowodowego, zgłaszanych przez stronę wniosków w toku sprawy, ewentualnej mediacji, powołania biegłego lub wyznaczenia kuratora. Jeżeli doszło do rozwodu bez orzekania o winie - połowa opłaty stałej od pozwu zostanie powodowi zwrócona przez sąd (300 zł). Ponadto, istnieje możliwość złożenia wraz z pozwem wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub części. Niezbędne wówczas będzie załączenie do pozwu oświadczenia o stanie rodzinnym i majątkowym.

Jakie dokumenty są niezbędne do złożenia pozwu?

Pozew o rozwód składa się wraz z załączonym odpisem skróconym aktu małżeństwa, a w przypadku posiadania wspólnych małoletnich dzieci - wraz z odpisami skróconymi aktów urodzenia tych dzieci.

Czym różni się rozwód od separacji?

Separacja, w odróżnieniu od rozwodu polega wyłącznie na zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego. Jest ona orzekana, w okolicznościach, w których nie można przypisać rozkładowi pożycia pojęcia trwałości, a więc istnieje szansa na powrót do wspólnego życia. Nie jest to rozwiązanie małżeństwa, jednak małżonkowie nie mogą wejść w ponowny związek małżeński.

Co zostaje uregulowane wyrokiem rozwodowym?

Sąd orzeka w wyroku kończącym postępowanie przede wszystkim o rozwiązaniu małżeństwa. Rozwód może nastąpić:

• bez orzekania o winie;
• z winy obu stron;
• z winy jednej ze stron.

Pozostałe elementy uzależnione są od warunków indywidualnych małżonków. W przypadku posiadania małoletnich dzieci, sąd orzeka o władzy rodzicielskiej, alimentach i kontaktach z nimi. Zamieszkując wspólne mieszkanie, sąd orzeknie o uregulowaniu sposobu korzystania z lokalu albo o ewentualnej eksmisji jednego z małżonków. Podział majątku zostanie dokonany, jeżeli nie spowoduje znaczącego przedłużenia postępowania, gdyż w innym przypadku zostanie przeprowadzone odrębne postępowanie w tym zakresie.

Kogo dotyczy obowiązek alimentacyjny?

Celem obowiązku alimentacyjnego jest zapewnienie dostarczania podstawowych środków utrzymania najbliższych osób. Najczęściej sąd ustala w wyroku rozwodowym, udział jednego z rodziców w kosztach utrzymania dziecka/dzieci. Ponadto, sąd może również orzec o ustaleniu obowiązku alimentacyjnego wobec jednego z małżonków. Wpływ na to ma kwestia orzeczenia przez sądu, że jedna ze stron jest wyłącznie winna rozkładowi pożycia małżeńskiego. W ślad za art. 60 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego - sąd może orzecz na żądanie małżonka niewinnego, że małżonek wyłącznie winny jest zobowiązany przyczyniać się w ustalonym zakresie do zaspokajania jego usprawiedliwionych potrzeb, nawet jeśli nie znajduje się w niedostatku. W przypadku gdy rozwód orzeczono z winy obu stron albo bez orzekania o winie, małżonek uprawniony musi już wykazać, że znajduje się w niedostatku.

Z kim zostają dzieci po rozwodzie?

Jeżeli małżonkowie nie potrafią dojść do porozumienia w sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dziećmi, sąd rozstrzyga te kwestie, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców. Sąd może rozwiązać kwestię władzy rodzicielskiej na kilka następujących sposobów:

pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom;

wykonywanie władzy rodzicielskiej powierzyć jednemu z rodziców, a władzę drugiego ograniczyć do najważniejszych wydarzeń w życiu dziecka;

ograniczyć, pozbawić lub zawiesić władzę rodzicielską jednego/obojga rodziców.

Czy możliwa jest zmiana nazwiska?

Jeżeli rozwiedziony już małżonek chciałby wrócić do nazwiska, którym posługiwał się przed zawarciem związku małżeńskiego, może w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód - złożyć oświadczenie. Możliwe jest złożenie oświadczenia w dowolnym urzędzie stanu cywilnego, przed kierownikiem danego urzędu. Koszt złożenia takiego oświadczenia wynosi 11 zł. Zmiana nazwiska po rozwodzie jest dobrowolna.

Czy możliwe jest odwołanie się od wyroku rozwodowego?

Każdej ze stron przysługuje prawo do wniesienia apelacji. Na wniesienie tego środka, strona ma dwa tygodnie od daty doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem. Apelacja wnoszona jest do sądu apelacyjnego, jednak za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie. Ponadto, wniesienie apelacji również podlega opłacie sądowej.